Fibromyalgie Oorzaken

Definitie van fibromyalgie

Fibromyalgie is een aandoening waarbij je zenuwstelsel overactief reageert op prikkels. Je ervaart pijn op meerdere plekken in je lichaam, vaak samen met vermoeidheid, slaapproblemen en brain fog. Toch is er op scans en bloedonderzoek vaak niets te zien. Dat maakt het extra frustrerend: je voelt van alles, maar krijgt weinig antwoorden. Fibromyalgie is geen spierziekte, maar een verstoring in de verwerking van pijnsignalen. Je zenuwstelsel staat continu ‘aan’, en dat voel je in je hele lijf.

Belang van het begrijpen van oorzaken

Fibromyalgie ontstaat niet uit het niets. Je klachten zijn vaak het gevolg van een optelsom van verstoringen in je lichaam. Door de oorzaken te begrijpen, zoals ontstekingen, zenuwstress of hormonale disbalans, kun je gericht werken aan herstel. Zonder inzicht, blijf je alleen de symptomen bestrijden. Maar wat is de oorzaak van fibromyalgie?

Genetische Factoren

Hoewel fibromyalgie geen erfelijke ziekte is in de klassieke zin, zien we wél dat aanleg binnen families voorkomt.

Erfelijkheid en familiekwesties

Fibromyalgie komt opvallend vaak voor binnen families, vooral tussen moeders en dochters. Dit kan wijzen op een genetische aanleg, maar ook gedeelde leefstijl, stresspatronen en copingmechanismen spelen een rol. Het is belangrijk om te beseffen dat erfelijkheid niet allesbepalend is; omgevingsfactoren en persoonlijke ervaringen beïnvloeden eveneens het ontstaan van klachten.

Genetische predispositie

Onderzoek suggereert dat bepaalde genetische variaties, zoals polymorfismen in genen die betrokken zijn bij pijnverwerking en stressrespons, de gevoeligheid voor fibromyalgie kunnen verhogen.

Deze genetische aanleg betekent echter niet dat de aandoening zich zeker ontwikkelt; vaak zijn aanvullende factoren nodig om de klachten te activeren. Maar welke factoren zijn dit eigenlijk?

Psychologische Invloeden

Fibromyalgie zit niet tussen je oren, maar je mentale gesteldheid speelt wél een grote rol in hoe je lichaam reageert. Hoe werkt dat eigenlijk?

Rol van stress en trauma

Heb je het gevoel dat je altijd ‘aan’ staat? Alsof je lichaam nooit echt tot rust komt, zelfs niet als je op de bank ligt of in bed ligt? Dat is geen toeval. Bij mensen met fibromyalgie is het sympathische zenuwstelsel, je gaspedaal, vaak overactief. Je lichaam staat constant in paraatstand, terwijl de rem (het parasympathisch zenuwstelsel) nauwelijks nog wordt ingedrukt.

Deze voortdurende stressmodus zorgt voor gespannen spieren, stijf bindweefsel en verstoorde slaap. Doordat je lichaam ’s nachts niet goed kan herstellen, word je ’s ochtends al moe wakker. De bloedcirculatie raakt verstoord, waardoor je spieren minder zuurstof  en voedingsmiddelen zoals magnesum en ijzer krijgen. Het gevolg? Verzuurde spieren, krampen en dat brandende, vermoeide gevoel alsof je net een zware work-out hebt gedaan na een kleine inspanning.

Maar er is meer. Fibromyalgie gaat vaak samen met een verstoorde HPA-as, het systeem dat je stresshormonen regelt. Bij veel mensen is de cortisolproductie ontregeld. Daardoor voel je je overdag uitgeput, kun je ’s avonds moeilijk ontspannen en reageert je lichaam overgevoelig op stress. Alsof je systeem geen onderscheid meer maakt tussen een echte dreiging en een volle mailbox.

En dan is er nog iets wat vaak wordt vergeten: trauma. Misschien heb je in het verleden iets ingrijpends meegemaakt, lichamelijk of emotioneel. Die ervaringen kunnen je zenuwstelsel ‘herprogrammeren’ om altijd op scherp te staan. Je lichaam blijft reageren alsof je nog steeds moet vechten of vluchten, ook al is dat gevaar allang voorbij.

Die constante spanning vertaalt zich in pijn, vermoeidheid en een lijf dat nooit écht ontspant. Begrijpen waar die overprikkeling vandaan komt, is de eerste stap richting herstel. En ja: ook oude trauma’s mogen daarin eindelijk serieus genomen worden.

Impact van mentale gezondheid op symptomen

Als je hoofd vol zit, voel je het vaak ook in je lijf. Mensen met fibromyalgie zijn vaak gevoeliger voor stress, angst en somberheid, en dat versterkt de lichamelijke klachten. Negatieve gedachten kunnen pijn intenser maken, en aanhoudende spanning zet je zenuwstelsel op scherp. Daardoor worden prikkels eerder als pijnlijk ervaren, en raak je sneller uitgeput. Het is een vicieuze cirkel: hoe slechter je je mentaal voelt, hoe erger de pijn en vermoeidheid. Daarom is mentale ondersteuning geen ‘extraatje’, maar een belangrijk onderdeel van herstel bij fibromyalgie.

Lichamelijke Factoren

Fibromyalgie is niet alleen een gevolg van mentale- of genetische factoren, ook in je lichaam en organen spelen er allerlei processen mee.

Ontstekingen en eerdere infecties

Steeds meer onderzoek laat zien dat chronische, laaggradige ontstekingen een belangrijke rol spelen bij fibromyalgie. Je lichaam blijft in een soort waakstand, alsof er voortdurend gevaar dreigt, zelfs als dat niet zo is. Het immuunsysteem blijft signalen afgeven, waardoor je spieren en bindweefsel constant onder spanning staan. Dat veroorzaakt stijfheid, pijn en vermoeidheid en verstoort bovendien je slaap en herstel.

Vaak zijn deze ontstekingen het gevolg van sluimerende infecties die je lichaam niet goed opruimt. Denk bijvoorbeeld aan de ziekte van Lyme of een doorgemaakte Pfeiffer-infectie (Epstein-Barr-virus). Deze ziekteverwekkers kunnen zich diep in je cellen nestelen en daar jarenlang blijven zitten zonder dat ze goed zichtbaar zijn in standaard bloedonderzoek. Ondertussen activeren ze wél je immuunsysteem en zorgen ze voor ontstekingsreacties die niet stoppen.

Wat je niet ziet, is dat deze ontstekingen je hele herstelproces blokkeren. Je slaapt minder diep, je spieren herstellen minder snel en je energieniveau blijft laag. Je lichaam staat in de overlevingsstand, maar komt niet meer tot rust.

Abnormale hormoonproductie

Hormonen spelen een grotere rol bij fibromyalgie dan vaak wordt gedacht. Ze beïnvloeden je energieniveau, pijngevoeligheid, slaap en stemming.

Een van de belangrijkste hormonen die hierbij betrokken is, is serotonine – ook wel bekend als het ‘gelukshormoon’. Dit stofje zorgt niet alleen voor een stabiele stemming, maar helpt je ook om dieper te slapen en pijnprikkels te dempen. Bij veel mensen met fibromyalgie is de serotonineproductie verstoord. Je slaapt minder diep, wordt ’s ochtends moe wakker en je lichaam voelt stijver en gevoeliger. Omdat serotonine grotendeels in de darmen wordt aangemaakt, spelen ook je darmgezondheid en voedingspatroon hierin een belangrijke rol.

Daarnaast zien we dat oestrogeen een grote impact heeft op de klachten. Veel vrouwen ervaren dat fibromyalgie verergert rondom hun menstruatie of tijdens de overgang. Dit komt doordat een daling van oestrogeen ervoor zorgt dat je pijndrempel daalt. Je lichaam reageert gevoeliger op prikkels, je spieren raken sneller vermoeid en je slaap wordt oppervlakkiger. Oestrogeen is bovendien betrokken bij de aanmaak van serotonine, waardoor een hormonale schommeling nog meer invloed kan hebben dan je denkt.

Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is de rol van de schildklier. Een trage schildklier kan voor klachten zorgen zoals spierzwakte, gewichtstoename, koude handen en vermoeidheid. Toch wordt deze link lang niet altijd opgemerkt, vooral omdat standaardtesten niet altijd subtiele afwijkingen in de schildklierfunctie laten zien.

Tot slot speelt ook het stresshormoon cortisol een belangrijke rol. Bij langdurige stress raken de bijnieren uitgeput, wat leidt tot een cortisoltekort. Je batterij lijkt dan continu leeg, je spieren herstellen niet meer goed en je bent extra gevoelig voor pijn.

Mitochondriale disfunctie: problemen met energieproductie in cellen

De mitochondriën in je cellen zijn verantwoordelijk voor het produceren van energie. Ze functioneren als de energiecentrales van het lichaam, maar bij mensen met fibromyalgie kan deze energieproductie verstoord zijn. Dit fenomeen, bekend als mitochondriale disfunctie, betekent dat de cellen moeite hebben om voldoende ATP (de belangrijkste energiebron van het lichaam) aan te maken.

Wanneer je cellen niet genoeg energie kunnen produceren, kan dit leiden tot spierzwakte, verhoogde pijngevoeligheid en extreme vermoeidheid. Je lichaam voelt zich constant uitgeput, zelfs na een lange nachtrust. Omdat energieproductie in elke cel plaatsvindt, kan een tekort aan ATP uiteenlopende klachten veroorzaken, variërend van spierkrampen tot concentratie problemen en telkens weer grieperig worden.

Een disbalans in je darmen 

Veel mensen met fibromyalgie hebben ook last van darmklachten zoals een opgeblazen gevoel, obstipatie of diarree. Dat is geen toeval. Je darmen spelen een grotere rol bij fibromyalgie dan je misschien denkt.

Als je darmwand verzwakt raakt, bijvoorbeeld door een verstoorde darmflora, kunnen ongewenste stoffen je bloedbaan binnendringen. Dit noemen we een lekkende darm. Het gevolg is dat je immuunsysteem continu geactiveerd wordt, wat kan leiden tot laaggradige ontstekingen door het hele lichaam. En zoals je weet: die ontstekingen kunnen bijdragen aan pijn, vermoeidheid en hersenmist. Fibromyalgie staat daarom ook in verband met andere chronische (darm) aandoeningen zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS).

Slaapstoornissen en hun effect

Heb je ooit het gevoel gehad dat je ondanks een hele nacht slapen nog steeds uitgeput wakker wordt? Dat je lichaam pijnlijk en stijf aanvoelt, alsof je helemaal niet hebt kunnen herstellen? 

Slaaptekort speelt een grote rol bij fibromyalgie en kan de klachten verergeren. Hoe minder je slaapt, hoe gevoeliger je wordt voor pijn. En hoe meer pijn je ervaart, hoe moeilijker het wordt om te slapen. Dit creëert een vicieuze cirkel waarin je lichaam niet de kans krijgt om te herstellen. Je zenuwstelsel blijft overactief, waardoor ontspanning en diepe slaap uitblijven. Hierdoor word je overdag niet alleen vermoeid en prikkelbaar, maar ook gevoeliger voor pijn.

Onderzoek toont aan dat een gebrek aan diepe slaap het pijncentrum in de hersenen overactief maakt, waardoor je pijnprikkels intenser voelt. Dit verklaart waarom veel mensen met fibromyalgie ochtendstijfheid, spierpijn en vermoeidheid ervaren na een slechte nacht. Zonder voldoende diepe slaap krijgen je spieren geen kans om te herstellen, waardoor de spierspanning hoog blijft en je dagelijkse activiteiten steeds zwaarder aanvoelen.

Voeding en omgevingsfactoren bij fibromyalgie

Wat veel mensen met fibromyalgie niet weten, is dat voedingsstoffen een cruciale rol spelen in het reguleren van pijn, energie en herstel. Tekorten en disbalansen in deze systemen kunnen je klachten verergeren en zelfs veroorzaken. We leggen je daarom alles uit over de relatie tussen voedingsstoffen en fibromyalgie.

Invloed van levensstijl en dieet

Bij fibromyalgie zien we vaak tekorten aan belangrijke voedingsstoffen. Magnesium is essentieel voor spierontspanning en stressregulatie; een tekort kan leiden tot spierspanning, krampen en overprikkeling van het zenuwstelsel. Ook ijzer speelt een grote rol: zonder voldoende ijzer krijgen je spieren te weinig zuurstof, wat pijn en vermoeidheid verergert. Daarbij is de opname afhankelijk van onder andere vitamine C en je darmgezondheid. Tot slot is de balans tussen omega-6 en omega-3 vetzuren belangrijk. Een tekort aan omega-3 kan ontstekingen aanwakkeren, wat je klachten verergert. 

Omgevingstriggers zoals zware metalen

Je lichaam komt dagelijks in aanraking met toxines en zware metalen via voeding, lucht en producten. Normaal voert je lever deze stoffen af, maar bij fibromyalgie werkt dat proces vaak minder goed door een overactief immuunsysteem en overbelasting van de lever. Hierdoor blijven toxines langer in je lichaam circuleren en slaan ze neer in je bindweefsel en zenuwstelsel. Dat kan zorgen voor ontstekingen, pijnversterking, vermoeidheid en hersenmist. Ook je mitochondriën, de energiefabriekjes van je cellen, raken hierdoor verstoord. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van toxische belasting, energieverlies en aanhoudende pijn.

Diagnostische benadering

Het stellen van de diagnose fibromyalgie is geen kwestie van één test of uitslag. Het is een puzzel die gelegd wordt op basis van je klachten, de verspreiding van pijn in je lichaam en hoe je symptomen je dagelijks leven beïnvloeden. Twee belangrijke onderdelen in die beoordeling zijn het in kaart brengen van wijdverspreide pijn én het herkennen van tenderpoints.

Evaluatie van wijdverspreide pijn

Als je fibromyalgie hebt, dan weet je hoe het voelt: het doet overal zeer, zonder duidelijke oorzaak. Artsen gebruiken tegenwoordig de Widespread Pain Index (WPI) om te meten in hoeveel gebieden van je lichaam je pijn ervaart: denk aan je schouders, onderrug, heupen, nek of bovenbenen. Hoe meer plekken, hoe hoger je score. Daarnaast wordt ook gekeken naar de ernst van andere klachten, zoals vermoeidheid, slaapproblemen en concentratieverlies. Dit gebeurt met de zogenaamde Symptom Severity Scale (SSS). Samen geven deze twee scores een beter beeld van hoe heftig je klachten zijn en hoe lang ze al aanwezig zijn. Deze aanpak vervangt de oudere methode van alleen ‘voelen aan drukpunten’ en zorgt ervoor dat je klachten als geheel serieus genomen worden niet alleen de pijn, maar ook de uitputting en mentale mist die daarbij horen.

Tenderpoints

Misschien heb je het ooit meegemaakt: dat een arts met duimdruk langs je schouders, heupen of knieën ging om te voelen of je pijn had op bepaalde plekken. Dat zijn de zogenaamde tenderpoints. Vroeger stelde men de diagnose fibromyalgie alleen als je op minstens 11 van die 18 plekken pijn had. Maar inmiddels weten we dat fibromyalgie veel breder is dan alleen dat. Niet iedereen met ernstige klachten heeft die precieze tenderpoints, en niet iedereen met tenderpoints heeft fibromyalgie. Daarom wordt er nu meer gekeken naar het totaalplaatje: hoe verspreid is je pijn, hoe heftig zijn je andere symptomen en hoe lang loop je er al mee rond?

Behandeling en levensstijl bij fibromyalgie

Fibromyalgie vraagt om een persoonlijke en veelzijdige aanpak. Omdat de klachten per persoon verschillen, is het belangrijk om te kijken welke combinatie van behandelingen het beste bij jou past.

Medicatie en medische interventies

Er bestaan geen medicijnen die fibromyalgie genezen, maar sommige middelen kunnen de klachten verlichten. Amitriptyline en duloxetine worden regelmatig voorgeschreven en kunnen bij een deel van de patiënten pijn en slaapproblemen verminderen. De effectiviteit varieert echter, en bijwerkingen zoals vermoeidheid en misselijkheid komen voor. Pijnstillers zoals paracetamol of NSAID’s hebben doorgaans beperkt effect. Daarom ligt de nadruk vaak op het leren omgaan met fibromyalgie, bijvoorbeeld via cognitieve gedragstherapie, die kan helpen bij het herkennen van grenzen en het verminderen van stress.

Fysiotherapie en fysieke oefeningen

Beweging is essentieel bij fibromyalgie, maar het moet wel afgestemd zijn op wat je lichaam aankan. Lichte oefeningen zoals wandelen, tai chi of dansante fysiotherapie kunnen de pijn verminderen en de conditie verbeteren. Het is belangrijk om activiteiten rustig op te bouwen en te combineren met voldoende rust. Fysiotherapeuten kunnen hierbij begeleiden en helpen bij het vinden van een balans tussen inspanning en ontspanning.

Zelfzorg en stressmanagement

Stress kan fibromyalgieklachten verergeren, daarom is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Ontspanningstechnieken zoals mindfulness, meditatie en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om stress te verminderen. Daarnaast is het belangrijk om voldoende te slapen, gezond te eten en je grenzen te bewaken. Het opstellen van een zelfzorgplan en het zoeken van steun bij anderen kunnen bijdragen aan een betere omgang met fibromyalgie.

Plan een persoonlijke analyse in

Misschien heb je al van alles geprobeerd: pijnstillers, fysiotherapie, meditaties… Maar als je klachten steeds terugkomen of verergeren, dan is het tijd om dieper te kijken. Het probleem is dat er niet één enkele oorzaak is die bij iedereen hetzelfde is. Zo werkt het lichaam helaas niet. Ieder mens is anders. Jouw pijn, vermoeidheid en slaapproblemen zijn het resultaat van verschillende onderliggende factoren die samenkomen.

Wil je weten welke oorzaken er bij jou een rol spelen in het ontstaan van jouw klachten? Zoals ontstekingen, hormonale disbalansen, zenuwstelselproblemen, tekorten aan voedingsstoffen of toxische belasting… 

Bij U-care staan we voor je klaar. Samen met onze specialisten kun je inzicht krijgen in jouw klachten, oorzaken en de beste aanpak. 

Boek daarom nu een gratis analyse en ontdek welke behandeling jou kan helpen om je klachten te verminderen en het plezier in je leven terug te krijgen.