Hoe voelt de chronische vermoeidheid bij fibromyalgie?

Vermoeidheid is voor veel mensen met fibromyalgie misschien wel de zwaarste klacht van allemaal. Het is geen gewone moeheid die je na een drukke dag of slechte nacht kunt ‘wegslapen’. Nee, dit is een diep, aanhoudend gevoel van uitputting dat je hele systeem lamlegt, elke dag opnieuw.

Elke ochtend moe wakker worden, ook al heb je geslapen

Je opent je ogen en het voelt alsof je geen oog hebt dichtgedaan. Alsof je al een marathon hebt gelopen voor je ook maar uit bed bent gestapt. Dat komt doordat mensen met fibromyalgie vaak niet in de herstellende diepe slaap komen. Zelfs als je acht uur in bed ligt, herstelt je lichaam niet zoals het zou moeten. Onbewuste onderbrekingen en verhoogde gevoeligheid voor pijn houden je systeem ‘aan’ terwijl je probeert te slapen. Het gevolg? Je begint de dag al met nul energie.

Al uitgeput na iets kleins

Iets simpels als douchen, even de trap op of een korte wandeling, voor iemand met fibromyalgie kan dat voelen als een topprestatie. Je spieren raken snel overbelast, het herstel duurt lang en bindweefsel voelt stijf en pijnlijk aan. Lang in dezelfde houding zitten? Dat maakt het nog erger. De combinatie van pijn, verminderde energieopbouw en gespannen spieren maakt van elke handeling een uitputtingsslag.

Geen zin, geen puf, geen kracht

De vermoeidheid zit niet alleen in je lijf, maar ook in je hoofd. Veel mensen beschrijven het als een gevoel van totale futloosheid. Alsof je batterij leeg is en het oplaadsnoer nergens te vinden is. Je wilt wel iets doen, maar het lukt simpelweg niet. Concentreren is lastig, en zelfs simpele keuzes maken kost moeite. Alles voelt als ‘te veel’.

Het lijkt op griep, maar het gaat niet weg

Een zwaar lichaam, gevoelige spieren, stijfheid en de constante drang om te liggen. Klinkt als griep, toch? Maar bij fibromyalgie is er geen koorts, geen virus en geen herstel na een paar dagen. Dit grieperige gevoel komt voort uit een overactief zenuwstelsel dat prikkels anders verwerkt. Je voelt je ziek, maar artsen vinden vaak niets terug in bloedonderzoek of scans. En dat maakt het extra frustrerend.

Waarom geeft slaap bij fibromyalgie geen herstel?

Slapen hoort je lichaam en geest te herstellen. Maar bij fibromyalgie werkt dat niet zo. Veel mensen met deze aandoening worden elke ochtend wakker met het gevoel alsof ze nauwelijks hebben geslapen. Alsof de hele nacht één lange worsteling was, in plaats van een periode van rust. Hoe dat komt?

Wat is niet-verkwikkende slaap?

Niet-verkwikkende slaap betekent dat je lichaam tijdens de nacht niet voldoende herstelt. Mensen met fibromyalgie slapen misschien wel de klok rond, maar voelen zich ’s ochtends nog steeds moe, stijf of uitgeput. Het is alsof je lichaam op stand-by stond, maar nergens aan gewerkt heeft. Dit is geen gewone vermoeidheid, het is een diepe, chronische vermoeidheid die zich blijft opstapelen. En het draagt bij aan de pijn, spierklachten en cognitieve symptomen die zo typerend zijn voor fibromyalgie.

Verstoorde diepe slaap, slaapkwaliteit en REM-fase

Tijdens een gezonde slaap wissel je af tussen lichte en diepe slaap, inclusief de REM-fase waarin je droomt. Bij fibromyalgie raakt dit ritme verstoord. Vooral de diepe slaap, waarin het lichaam herstelt van dagelijkse inspanning en spieren worden opgebouwd, is korter of ontbreekt zelfs. Ook de REM-slaap wordt vaak afgebroken. Daardoor blijven de spierpijn en vermoeidheid maar terugkomen. Zelfs de simpelste dingen, aankleden, koken, even wandelen, kunnen al te veel zijn. Je wil wel, maar je lichaam voelt alsof het continu op de rem staat.

Micro-arousals en hersengolfafwijkingen

In wetenschappelijk onderzoek zijn bij mensen met fibromyalgie afwijkende hersengolven tijdens de slaap gemeten. Ze worden ’s nachts vaak kort wakker zonder dat ze het zelf doorhebben, dit heet micro-arousal. Het gevolg is dat de hersenen niet goed in ruststand komen en het zenuwstelsel actief blijft. Hierdoor kan de slaap de klachten niet verbeteren, maar zelfs verergeren.

Nachtelijke spierpijn en RLS of PLMS

Veel fibromyalgiepatiënten worden ’s nachts wakker van spierpijn, trillingen of een rusteloos gevoel in de benen. Dit kan duiden op RLS (Restless Legs Syndrome) of PLMS (Periodieke Bewegingsstoornis van de Ledematen). Beide zorgen voor onrustige nachten, onderbreken de slaap en dragen bij aan chronische vermoeidheid overdag. Langdurige pijn in je spieren of gewrichten maakt het bijna onmogelijk om echt diep te ontspannen en rustig te slapen.. 

Slaapapneu en ademhalingsonderbrekingen

Een vaak over het hoofd geziene oorzaak van niet-herstellende slaap bij fibromyalgie is slaapapneu. Hierbij stokt je ademhaling meerdere keren per uur zonder dat je het merkt. Bij maar liefst 65,9% van de mensen met fibromyalgie in dit onderzoek werd slaapapneu vastgesteld, zonder dat ze dat zelf wisten. Het zorgde voor meer pijn, meer vermoeidheid en een lagere kwaliteit van leven. Als je ’s nachts ongemerkt stopt met ademen, raakt je lichaam in de stressstand en krijgt het geen kans om te herstellen, iets wat je klachten dag na dag verergert. Het is dus een belangrijke factor om te onderzoeken, zeker als je ondanks rust toch uitgeput wakker wordt.

Slaap speelt dus een grote rol, maar verklaart niet alles. Er zijn ook andere processen in je lichaam die bijdragen aan die aanhoudende vermoeidheid. Welke zijn dat?

Wat zijn andere oorzaken van deze vermoeidheid?

Slaap speelt absoluut een grote rol bij vermoeidheid, maar bij fibromyalgie zit het dieper dan alleen een slechte nacht. Veel mensen voelen zich overdag uitgeput, zelfs als ze goed hebben geslapen. Laten we kijken hoe dat nog meer verklaard kan worden.

Centrale sensitisatie: hersenen ‘blokkeren’ herstel

Bij fibromyalgie is het zenuwstelsel uit balans. Het sympathisch zenuwstelsel, dat normaal bij stress kort actief is, blijft ‘aan’ staan. Tegelijkertijd raken de hersenen overgevoelig voor prikkels, een verschijnsel dat we centrale sensitisatie noemen. Daardoor voelt alles sneller als pijn, en krijgt het lichaam nauwelijks rust.

Niet alleen pijn wordt hierdoor intenser ervaren, ook vermoeidheid. Je lichaam krijgt voortdurend signalen dat er iets mis is, waardoor herstelprocessen worden afgeremd. Je blijft in een soort ‘aan’-stand staan. Dat verklaart waarom je je ook zonder fysieke inspanning toch moe, stijf en futloos kunt voelen. Zelfs een rustige dag op de bank kan voelen alsof je een marathon hebt gelopen, en dat maakt het dagelijks leven ontzettend vermoeiend.

Verstoorde stress-as: cortisol, melatonine, en de HPA-as

De HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as) regelt je reactie op stress en speelt een grote rol bij energieverdeling, hormoonbalans en slaap. Bij fibromyalgie is deze as vaak uit balans. Dat betekent: te weinig cortisol overdag (waardoor je je traag voelt) en een verstoorde afgifte van melatonine ’s avonds (waardoor slapen slechter lukt). Die hormonale ontregeling zorgt er niet alleen voor dat je je moe voelt, maar beïnvloedt ook je stemming en je hoofd. Veel mensen merken dat ze emotioneler zijn, minder prikkels kunnen verdragen of moeite hebben om helder te denken. Die bekende ‘brain fog’, het gevoel dat je hoofd vol watten zit, komt hier vaak vandaan. Je energie is weg, en je mentale scherpte ook.

Mitochondriale disfunctie: energie-opwekking in cellen faalt

Elke spier, cel en zenuw in je lichaam heeft energie nodig om goed te functioneren. Die energie wordt opgewekt in de mitochondriën, de ‘energiecentrales’ van je cellen. Onderzoek beschrijft dat bij mensen met fibromyalgie deze ‘energiecentrales’ minder efficiënt werken. Daardoor raken spieren sneller uitgeput en duurt het herstel langer. Deze zorgen normaal voor de omzetting van voeding in bruikbare energie waardoor cellen brandstof krijgen. Als dit minder effectief gebeurt, raken spieren sneller uitgeput en duurt het herstel langer. Het resultaat: je voelt je snel moe, zelfs na minimale inspanning, en hebt het gevoel dat je batterij nooit écht wordt opgeladen.

Chronisch verhoogde ontstekingsmarkers (cytokines en IL-6)

In het bloed van mensen met fibromyalgie worden vaak verhoogde ontstekingsstoffen aangetroffen, zoals IL-6 en IL-8. Deze stoffen, ook wel cytokines genoemd, beïnvloeden de manier waarop het lichaam pijn en vermoeidheid verwerkt. Cytokines zetten het immuunsysteem namelijk continu ‘aan’, waardoor het lichaam blijft reageren alsof er iets mis is. Dit activeert zenuwcellen die pijn- en vermoeidheidssignalen versterken, zelfs als daar geen duidelijke aanleiding voor is. Ze maken spieren gevoeliger, veroorzaken stijfheid en dragen bij aan het gevoel van algehele uitputting. Deze laaggradige ontsteking is subtiel en komt niet altijd naar voren bij standaard bloedonderzoek, maar speelt wel een rol  bij de langdurige, allesoverheersende vermoeidheid die je dag na dag uitput.

Emotionele belasting, angst en depressieve klachten

Constant leven met pijn en vermoeidheid hakt erin, niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen met fibromyalgie zich moedeloos, depressief, angstig, gefrustreerd of verdrietig voelen. En dat is logisch: als je lijf niet meewerkt, raakt je hoofd ook uitgeput. Het vervelende is dat die emotionele last vaak je klachten versterkt. Angst en somberheid kunnen zorgen voor een slechtere nachtrust en minder beweging. Hierdoor herstel je minder goed en wordt je nog vermoeider. Het is een vicieuze cirkel waarin alles elkaar beïnvloedt. Maar wat doet dat eigenlijk met je?

Impact op dagelijks leven en functioneren

De vermoeidheid bij fibromyalgie is niet zomaar een beetje moe zijn. Het beïnvloedt bijna elk aspect van je leven, zoals je relaties, werk of carrière, en je mentale gezondheid. Omdat de klachten onzichtbaar zijn voor de buitenwereld, voelen veel fibromyalgiepatiënten zich niet serieus genomen. Dat maakt het mentaal extra zwaar. 

Moeite met werken, huishouden en opvoeding

Een normale werkdag volhouden lukt vaak niet meer. De combinatie van spierpijn, stijfheid en oververmoeidheid maakt zelfs zittend werk uitputtend. Huishoudelijke taken kosten veel meer energie dan voorheen, stofzuigen, koken of boodschappen doen kunnen voelen als fysieke uitdagingen. En als je kinderen hebt, is het opvoeden nog zwaarder: je wil er voor ze zijn, maar je lichaam trekt het niet. Je voelt je daardoor tekortschieten, wat kan leiden tot schuldgevoelens en frustratie.

Moeheid beïnvloedt stemming, geheugen en concentratie

De energie die er is, gaat vaak volledig op aan ‘overleven’. Dat betekent dat er weinig ruimte overblijft om helder te denken, iets te onthouden of je te concentreren. Dit noemen we ook wel brain fog, een soort mentale mist. Je weet wat je wil zeggen, maar je komt er niet op. Of je leest een tekst drie keer en nog blijft het niet hangen. Dit soort cognitieve klachten worden versterkt door slaapgebrek. 

Sociaal isolement door onbegrip (“je ziet er niet moe uit”)

Een van de meest pijnlijke aspecten van fibromyalgie is het onbegrip van anderen. Omdat je van buiten niet ziek lijkt, krijg je opmerkingen als: “Maar je ziet er toch goed uit?” Dat maakt het moeilijk om uit te leggen waarom je een afspraak afzegt of niet mee op pad gaat. Je trekt je daardoor terug, wat kan leiden tot eenzaamheid en gevoelens van somberheid. Terwijl sociale steun juist zo belangrijk is als je je zo slecht voelt!

Cyclus van overbelasting: crash, herstel, herhaling

Wie fibromyalgie heeft, kent waarschijnlijk het patroon: je hebt een goede dag en probeert ‘alles in te halen’. Maar de dag erna komt de klap: spierpijn, uitputting en stijfheid nemen toe. Je belandt in bed of op de bank en hebt dagen nodig om bij te komen. Het is een cyclus van overbelasting, crashen en langzaam weer herstellen. 

Deze vicieuze cirkel doorbreken is moeilijk, maar met begeleiding en een juiste dagindeling wel mogelijk. Dus wat kun je doen om weer energie te krijgen?

Wat kun je doen om je energieniveau te verbeteren?

Wat je zelf vanuit huis kunt doen draait om beter luisteren naar je lichaam, je energie slim inzetten, en geleidelijk meer grip krijgen op je klachten. Lees onze praktische tips waar je vandaag al mee kunt beginnen om je te helpen met energie opbouwen en overbelasting te voorkomen.

Tips voor slaaphygiëne, lichttherapie en dagstructuur

Een betere nachtrust begint vaak bij een vast slaapritme. Ga elke dag op dezelfde tijd naar bed en sta op dezelfde tijd op, ook in het weekend. Vermijd schermen en fel licht in het uur voor het slapen, en creëer rust in je hoofd met een avondroutine zoals lezen, ademhalingsoefeningen of een lekkere warme douche. Voor sommige mensen met fibromyalgie helpt lichttherapie in de ochtend om de biologische klok te resetten en de stemming en energie te verbeteren. Tot slot is het handig om wat structuur te creëren met rustmomenten en korte activiteiten.

Beweging zonder uitputting: pacing, yoga, wandelen

Bewegen is belangrijk, maar bij fibromyalgie moet het gedoseerd. Te veel inspanning kan zorgen voor extra pijn en extreme vermoeidheid. Daarom is pacing zo belangrijk: leren luisteren naar je grenzen, en taken verspreiden over de dag. Wandelen, rustige yoga of zwemmen kunnen de spierpijn en stijfheid verminderen. Begin klein en bouw langzaam op en zorg ook voor voldoende herstelmomenten tussendoor.

Ondersteuning via suppletie: omega 3, magnesium, B12

Bij fibromyalgie komen bepaalde voedingstekorten opvallend vaak voor, en die kunnen bijdragen aan die aanhoudende vermoeidheid. Zo zorgt een tekort aan omega 3 voor meer ontstekingsactiviteit, wat je energie ondermijnt. Te weinig magnesium leidt tot verhoogde spierspanning en een slechtere doorbloeding, waardoor je spieren sneller vermoeid raken. Een gebrek aan vitamine B12 wordt vaak gekoppeld aan extreme vermoeidheid, brain fog en een zwaar, traag gevoel in je hele lichaam. En Co-Q10? Die is essentieel voor de energieproductie in je cellen. Als je daar te weinig van hebt, raken je ‘batterijen’ sneller leeg. Daarom kan suppletie, mits goed afgestemd, voor sommige mensen met fibromyalgie helpen om het energieniveau weer een beetje op te krikken.

Voeding: focus op ontstekingsremmende en energierijke voeding

Voeding kan een grote impact hebben op hoe je je voelt. Bij fibromyalgie loont het om je voeding onder de loep te nemen. Zoals je net gelezen hebt kunnen tekorten aan onder andere magnesium, omega 3, vitamine D, B12 en selenium kunnen je vermoeidheid verergeren. Vooral magnesiumtekort hangt samen met verhoogde pijngevoeligheid en slaapproblemen. Eet bij voorkeur voeding rijk aan die vitaminen en mineralen en antioxidanten. Ieder lichaam is anders, dus goede begeleiding is hierbij essentieel.

Acceptatie en grenzen stellen 

Misschien wel het moeilijkste, maar ook het meest waardevolle: leren accepteren dat je lichaam op dit moment anders functioneert. Grenzen stellen en nee zeggen zijn geen zwakte, maar zelfzorg. Mindfulness en erover kunnen praten kan helpen om om te gaan met je klachten. Het gaat er niet om dat je alles moet kunnen, maar dat je leert kiezen wat voor jou mogelijk is. Maar wanneer schakel je professionele hulp in? 

Wanneer kun je professionele hulp inschakelen?

Veel mensen met fibromyalgie lopen (te) lang door omdat ze denken dat het ‘erbij hoort’, of omdat ze bang zijn dat ze niet serieus genomen worden. Maar professionele begeleiding kan juist het verschil maken. Je hoeft deze uitputting niet in je eentje te dragen. Als je elke ochtend al moe wakker wordt, je lichaam continu protesteert en zelfs simpele taken te veel zijn, dan is het tijd om hulp te zoeken. Als pijn en vermoeidheid je leven overnemen, je hoofd vol zit en je je oude zelf steeds verder kwijtraakt, verdien je begeleiding die kijkt naar wat er achter je klachten zit.

Hoe herken je de symptomen van oververmoeidheid?

Het is normaal om moe te zijn na een drukke dag. Maar bij fibromyalgie gaat het vaak om een diepe, chronische vermoeidheid die maanden of jaren aanhoudt. Herken je jezelf in het volgende?

• Je voelt je constant futloos, zelfs na slapen of rusten

   

• Je spieren voelen zwaar, je kunt je nauwelijks concentreren

   

• Je zegt afspraken af omdat je het niet trekt

   

• Je voelt je mentaal uitgeput, verdrietig of overprikkeld

   

Dan is er sprake van oververmoeidheid, en dat vraagt om meer dan alleen ‘wat rustiger aan doen’.

Diagnose fibromyalgie door reumatoloog, neuroloog of revalidatiearts

Fibromyalgie is een aandoening die niet vast te stellen is via bloedonderzoek. Misschien ben je al bij de reumatoloog, revalidatiearts, of neuroloog geweest, en heb je daar verschillende testen gehad. Toen daar niets uit kwam, heb je de diagnose fibromyalgie gekregen. Maar wat kun je nou eigenlijk met de diagnose fibromyalgie, als je je elke dag nog steeds moe, leeg en opgebrand voelt? Als je eindelijk weet wat je hebt, maar nog steeds wakker wordt met lood in je benen, geen energie hebt om iets te ondernemen en jezelf langzaam kwijtraakt?  

Behandeling van fibromyalgie op maat via U-Care

Bij U-Care snappen we hoe machteloos je je kunt voelen als je elke dag moet vechten tegen vermoeidheid, pijn en onbegrip. Daarom is het zo belangrijk om te achterhalen wat er écht speelt in jouw lichaam. Door data te analyseren van honderden fibromyalgiepatiënten die door dezelfde uitputtende cirkel zijn gegaan, kunnen wij jou koppelen aan een therapeut die precies weet hoe jouw klachtenpatroon werkt, en wat jou kan helpen om er stap voor stap weer uit te komen.

Wil jij ook ontdekken waar jouw klachten vandaan komen en wat je eraan kunt doen?
Plan dan een gratis analyse in met een U-Care therapeut en zet de eerste stap naar herstel.